TV werkt aan VT
Inleiding
In Nederland werd de eerste volkstelling gehouden in 1795, ten tijde van de Bataafse Republiek. Na het ontstaan van het Koninkrijk der Nederlanden werd vanaf 1830 in principe elke 10 jaar een volkstelling gehouden. In 1940 werd deze cyclus onderbroken door het uitbreken van de tweede wereldoorlog. Vlak na deze oorlog, in 1947, werd de 12
e volkstelling gehouden. Daarna werden weer tellingen gehouden in 1960 en 1971. Na 1971 werden de problemen met non-respons vanwege vermeende aantasting van de privacy zo groot, dat de volgende telling werd uitgesteld en tenslotte de volkstellingen werden afgeschaft. Momenteel is het zo, dat er op andere wijze voldoende gegevens beschikbaar zijn met waarborgen voor de bescherming van de privacy, dat het niet meer nodig is een aparte telling te houden.
Beschikbaarheid van de gegevens
De uitkomsten van de volkstellingen werden op papier gepubliceerd. Deze publicaties zijn alle nog min of meer beschikbaar, maar verkeren over het algemeen door het vele gebruik in slechte staat. In 1996 is daarom het plan ontstaan om de gegevens niet alleen veilig te stellen door ze te verfilmen, maar ze ook elektronisch ter beschikking te stellen. Het is mij een eer en genoegen geweest aan dit project te hebben mogen deelnemen.
In de jaren 1996 - 1999 is onderzoek gedaan, zijn alle publicaties verfilmd en, samen met een zoekprogramma, op cd-rom gezet. De data van 1899 zijn ingetoetst, gecontroleerd en toegankelijk gemaakt via StatLine. Dit proces staat beschreven in hoofdstuk 2 van het boek “Nederland een eeuw geleden geteld : een terugblik op de samenleving rond 1900”.
Na het tot stand komen van dit resultaat zijn we verder gegaan met het laten intoetsen van een aantal andere tellingen (1795, 1849, 1859 en 1930). Er wordt nu gewerkt aan het beschikbaar stellen van deze cijfers.
Ook is bij het
NIWI een veel groter project gestart om de gegevens van de overige tellingen beschikbaar te maken. Eind 2004 waren alle gegevens van alle tellingen digitaal beschikbaar. Op de speciale
volkstellingensite worden nu de inleidingen en andere tekstgedeelten via pdf-bestanden beschikbaar gemaakt en de tabellen via Excel bestanden. Verder wordt nagegaan via welk(e) tabelraadpleegprogramma(’s) de gegevens verder toegankelijk zullen worden gemaakt.
Mijn aandeel
In de jaren 1997-1999 heb ik de data-entry van de tabellen van de tellingen van 1899 gecontroleerd en geconverteerd naar StatLine formaat.
In de jaren 2000-2003 was er niet veel tijd om aan dit project te besteden. Wel heb ik in deze tijd de gevens van 1930 in Excel sheets ingelezen en ben ik bezig geweest met een ander, verwant project, de
HDNG. De cd-rom met de HDNG tabellen in StatLine formaat, bijlage bij het boek “Nederland in verandering : maatschappelijke ontwikkelingen in kaart gebracht 1800-2000” is door mij samengesteld.
In 2004 ben ik weer wat meer tijd aan de volkstellingen gaan besteden en heb ik de data-entry controle van de tellingen van 1930 voltooid.
In 2005 is gewerkt aan de vervolmaking van de volkstellingensite: de gegevens van 1899 zijn in spreadsheet formaat gezet in de juiste opmaak en er is documentatie gemaakt over diverse variabelen, waarbij ik de typeringen van woningen op mij heb genomen. Verder is een begin gemaakt met de data-entry controle van 1930.
Van 1 december 2005 tot 1 juli 2006 ben ik deeltijds in dienst geweest van het
NIWI. In deze periode moet de data-entry controle van alle tellingen voltooid worden en zoveel mogelijk in StatLine formaat gebracht worden. Allereerst is de data-entry controle van 1930 voltooid, daarna ben ik bezig geweest met de controle van 1947 en 1956. De controles worden verder afgemaakt door anderen bij het NIWI. In februari en maart 2006 ben ik bezig geweest met het in StatLine brengen van de telling van 1930. De volgende tellingen die naar StatLine geconverteerd gaan worden zijn die van 1795, 1859 en 1971. 1795 is bijna klaar en met 1859 is een begin gemaakt.
Vanaf 15 januari 2007 ben ik voor één dag in de week vrijwilliger bij
DANS. De laatste restjes van het project Digitalisering Volkstellingen moeten nog worden afgemaakt. Er is nog één volkstellingsjaar, 1859, waarvan de data entry controle niet is afgerond. De eerste klus is dus om deze controle af te maken en de tabellen klaar te maken voor publicatie op de site van de volkstellingen.
Gedurende het werk aan 1859 ontdekten we dat er toch nog zes volkstellingsjaren zijn met veel fouten in de gedigitaliseerde gegevens. Het gaat om de jaren 1869, 1879, 1889, 1909, 1919 en 1920. Een belangrijk probleem in de bestanden van deze jaren is dat de totalen zijn niet ingevoerd, maar worden weergegeven door middel van formules, hetgeen controle met behulp van een programma onmogelijk maakt. Een ander probleem is dat nogal wat tabellen en stukken van tabellen ontbreken. Deze en andere problemen worden successievelijk opgelost. De tellingen van 1869, 1879, 1889, 1919 en 1920 zijn inmiddels gecontroleerd en met het voltooien van de tabellen van de volkstelling van 1909, eind 2023, is het controleren voltooid. Hiermee is een einde gekomen aan de vrijwilligerscontracten bij DANS.